Елімізде кәмелетке толмағандардың да скринингтік тексерулерден өтуі міндетті. Бұл профилактикалық медициналық тексерулер балалар ауруларын ерте анықтауға және алдыналуға көмектеседі. Ересектерге қарағанда, балаларды скринингтеу анағұрлым ұйымдасқан тәртіппен өткізіледі. Десе де бауыр еті — баласын дер кезінде дәрігерлік тексеруге апармайтындар да табылады. Тексерткенде, денсаулығынан кінәрат анықталса, оны емдетуге асықпайтындар да кездеседі. Кейбірі тіпті скринингтеудің маңызына да мән бермесе керек. Ал денсаулық сақтау мен білім мекемелері әр баланың аталмыш тексеруден уақытылы өтуін қадағалаудан танбайды.
Осы мәселе Екібастұз қаласы әкімдігі жанындағы кәмелетке толмағандар ісі жөніндегі комиссияның кезекті отырысында талқыланды. Жиында №3 қалалық емхананың педиатры Жанна Есмағамбетова балалардың денсаулығын нығайту бойынша атқарылып жатқан жұмыстар мен алдағы жоспарлар жайлы баян етті.
Біз де балаларды скринингтеуге қатысты жалпақ жұрт білуі тиіс ақпаратпен толығырақ таныстыруды жөн санадық.
Скрининг қалай өткізіледі?
Балалар скринингі ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің №65 бұйрығына сәйкес жүргізіледі. Соған сәйкес скринингтік тексерулер 1 айлық нәрестеден бастап 18 жасқа дейінгі барлық балаларды қамтиды. Биыл Екібастұз қаласы аумағындағы 38 850 бала тексеруден өтпек. Оның ішінде: 24 021 бала – 7-18 жас аралығындағы мектеп оқушылары мен колледж, ЖОО студенттері, 6 626-сы – мектепке дейінгі мекемелерге баратындар,7 287-сі үйде тәрбиеленіп жатқан балалар көрінеді.
Скринингтеу үш кезеңнен тұрады:
1. Дайындық кезеңі — балалардың тізімін жасау, ата-аналарды ақпарат-тандыру, дәрігерлердің тексеруге шығу кестесін бекіту.
2. Тікелей медициналық тексеру — мамандандырылған дәрігерлердің қарауы, зертханалық-диагностикалық тексерулер.
3. Қорытынды кезең — нәтижелерді медициналық ақпараттық жүйеге енгізу, денсаулық топтарына бөлу, қажетті ұсыныстар беру.
Тексеру барысында дәрігерлер балалардың салмағы мен бойын өлшеп, қан қысымын тексереді, көру, есту қабілетін анықтайды, жүрек қызметін бақылап, қан және несеп талдауларын жүргізеді. Педиатрлар баланың жалпы денсаулық жағдайын бағалап, қажет болған жағдайда қосымша тексерулерге жібереді.
Балалар қандай денсаулық топтарына бөлінеді?
Тексерулер нәтижесінде негізгі бес топ анықталады. Атап айтсақ:
1. Толық сау балалар;
2. Функционалдық ауытқулары бар, айтарлықтай ауыр науқас емес балалар;
3. Созылмалы аурулары бар, десе де жағдайы тұрақты балалар;
4. Аурулары бар, денсаулық мүмкіндіктері шектеулі балалар;
5. Ауыр созылмалы аурулары бар, денсаулық мүмкіндіктері күрт төмендеген балалар.
Үшінші, төртінші және бесінші топ қажататын балаларды дәрігерлер тұрақты бақылауда ұстайды.
2024 жылғы скрининг нәтижелері қандай?
Өткен жылы 39 460 баланың 95,4%-ы медициналық тексеруден өтті. Оның ішінде 1 777 баланың денсаулығынан кінәрат анықталған. Ең жиі кездесетін ауру түрлері мыналар:
1. Асқазан-ішек жолдарының аурулары — 667 бала;
2. Көз аурулары — 431 бала;
3. Жүйке жүйесінің аурулары — 326 бала.
Анықталған науқастардың 99,6%-ы ем қабылдаса, 31,4%-ы диспансерлік бақылауға алынған.
Санына қарағанда жоғарыда айтылғандардан анағұрлым аз болғанымен, балалар арасында дендеп бара жатқан дерттің бірі — семіздік. Жанна Қаратайқызы мұның басты себебі ретінде балалардың дұрыс тамақтанбауы мен денешынықтыруға көңіл бөлмеуін атады. Педиатр сөзінің жаны бар. Балалар аулада ойнаудан қалды. Оның орнына смартфон шұқылағанды тәуір көреді. Мұны жұмыс басты ересектердің көбі құптап, баланың тыныш отыруына сепдеп түсінеді. Жылдам тағам түрлеріне әуес қылып, өз жан тыныштықтарын ойластырады. Кесіріне мән берері аз.
— Ата-аналарға дұрыс тамақтану мен дене шынықтырудың пайдасын көп айтамыз. Өкінішке қарай, бәрі бірдей құлақ аса бермейді, — дейді Жанна Есмағамбетова.
Отырыста балалардың тіс ауруларын ашалдығуы да жиілегені сөз болды. Оны да дәрігерлер дұрыс тамақтану мен мамандарға уақытылы қаралу қажеттігімен байланыстырды. Шаһарымызда балаларға стоматологиялық қызмет көрсететін 6 мекеме бар (№2 және №3 емханалар, «Биодент», Екібастұз қалалық орталық ауруханасы, «FamilyEk» медициналық орталығы» ЖШС, «Стоматология» медициналық мекемесі). Алайда олар тіс емдеуге мұқтаж балаларды түгел қамти алмайтын көрінеді. Сол себепті ҚР Денсаулық сақтау және Оқу-ағарту министрліктерінің бірлескен бұйрығына сәйкес келер жылы мектептерде стоматологиялық кабинеттер ашу жоспарланған. Бұл мәліметті Екібастұз қалалық білім бөлімінің басшысы Лаура Дисюпова да мақұлдап, қазіргі кезде аталмыш жоспарды іске асыру бойынша бірталай шаруа тындырылып жатқанын атап өтті.
Жауапкершілікті арттыру қажет
Комиссия отырысында балаларға медициналық скрининг жүргізу мәселесі жан-жақты қарастырылды. Мектептер мен балабақшаларда профилактикалық тексерулерді ұйымдастырудың тиімді жолдары талқыланды. Жауапты мекемелерге медициналық тексерулердің сапасын арттыру, анықталған ауруларды емдеу және алдын алу бойынша ұсыныстар берілді.
Балаларға профилактикалық тексерулер жүргізу — денсаулық сақтау саласындағы маңызды қадам. Бұл тексерулер арқылы көптеген ауруларды ерте кезеңде анықтап, қажетті ем-дом шараларын уақытылы қабылдауға мүмкіндік бар. Демек, ата-аналар балаларының денсаулығына мұқият қарап, скринингтен уақытылы өтуіне жағдай жасауы қажет.
А. Зайыргелді
